Natalia SarasvatiZapis wywiadu dla jednego z podcastów ze stycznia 2024 roku.
Odpowiada: Natalia Sarasvati, psycholog, seksuolog kliniczny, terapeuta.
Redaktor: Zacznijmy od podstaw. Co to jest fobia społeczna?
Natalia Sarasvati: Fobia społeczna, znana także jako zaburzenie lękowe społeczne, to stan, w którym osoba odczuwa intensywny lęk przed byciem ocenianym negatywnie w sytuacjach społecznych. To znacznie więcej niż zwykła nieśmiałość. Osoby z fobią społeczną często unikają interakcji społecznych, co może znacząco wpływać na ich codzienne życie.
Redaktor: Jak zachowuje się osoba z fobią społeczną?
Natalia Sarasvati: Osoby z fobią społeczną często wykazują unikanie sytuacji, które mogą je narażać na ocenę innych. Może to objawiać się unikaniem kontaktu wzrokowego, mówienia w grupach, uczestnictwa w spotkaniach towarzyskich, czy nawet unikaniem jedzenia na oczach innych. Są bardzo samokrytyczne i często przeżywają wewnętrzne napięcie w obecności innych osób.
Redaktor: Skąd bierze się fobia społeczna?
Natalia Sarasvati: Fobia społeczna może wynikać z różnych przyczyn. Często ma to związek z doświadczeniami z dzieciństwa, takimi jak nadmierna krytyka ze strony rodziców lub rówieśników, traumatyczne doświadczenia społeczne, a także może być powiązane z czynnikami genetycznymi. Również nadopiekuńcze wychowanie może sprzyjać rozwojowi tego typu zaburzeń.
Redaktor: Jak można sprawdzić, czy ma się fobię społeczną?
Natalia Sarasvati: Rozpoznanie fobii społecznej zwykle wymaga konsultacji ze specjalistą. Są jednak pewne znaki, które mogą wskazywać na to zaburzenie, takie jak nadmierny lęk przed oceną, unikanie sytuacji społecznych, fizyczne symptomy stresu w obecności innych, jak drżenie, pocenie się czy kołatanie serca.
Redaktor: Czego nie powinniśmy mówić osobie z fobią społeczną?
Natalia Sarasvati: Ważne jest, aby unikać komentarzy, które mogą być postrzegane jako bagatelizowanie ich doświadczeń, jak „po prostu przestań się martwić” czy „wszyscy czasem się denerwują”. Takie uwagi mogą sprawić, że osoba z fobią społeczną poczuje się niezrozumiana i jeszcze bardziej wyobcowana.
Redaktor: Jak można wyjść z fobii społecznej?
Natalia Sarasvati: Leczenie fobii społecznej często obejmuje terapię poznawczo-behawioralną, która pomaga zmienić negatywne wzorce myślenia i zachowania. Czasem stosuje się także leczenie farmakologiczne. Ważne jest też budowanie sieci wsparcia i stopniowe narażanie się na sytuacje społeczne w kontrolowany sposób.
Redaktor: Czy fobia społeczna jest chorobą psychiczną?
Natalia Sarasvati: Tak, fobia społeczna jest klasyfikowana jako zaburzenie psychiczne. Jest to stan, który może poważnie wpływać na zdolność do funkcjonowania w życiu codziennym i zawodowym osoby cierpiącej.
Redaktor: Do czego może prowadzić nieleczona fobia społeczna?
Natalia Sarasvati: Nieleczona fobia społeczna może prowadzić do izolacji, depresji, niskiego poczucia własnej wartości i w niektórych przypadkach do uzależnień, gdy osoby próbują samoleczenia. Dlatego tak ważne jest szukanie pomocy.
Redaktor: Jakie są najnowsze podejścia w leczeniu fobii społecznej?
Natalia Sarasvati: W ostatnich latach nastąpił znaczący postęp w leczeniu fobii społecznej. Oprócz klasycznej terapii poznawczo-behawioralnej, coraz więcej uwagi poświęca się terapiom opartym na uważności (mindfulness) i akceptacji. Badania wykazują, że techniki te mogą pomóc w zarządzaniu lękiem poprzez uczenie obserwowania swoich myśli i uczuć bez nadmiernej reakcji.
Redaktor: Czy istnieją jakieś techniki samopomocy, które mogą być pomocne dla osób z fobią społeczną?
Natalia Sarasvati: Tak, istnieje kilka technik samopomocy, które mogą pomóc. Ćwiczenia oddechowe, medytacja, pisanie dziennika i techniki ekspozycyjne to tylko niektóre z nich. Ważne jest, aby pamiętać, że te techniki mogą być pomocne, ale nie zastępują profesjonalnej pomocy.
Redaktor: Jakie są największe wyzwania, z jakimi borykają się osoby z fobią społeczną?
Natalia Sarasvati: Jednym z największych wyzwań jest często samotność i poczucie izolacji. Osoby z fobią społeczną mogą mieć trudności z nawiązywaniem i utrzymaniem bliskich relacji, co może prowadzić do uczucia odosobnienia. Kolejnym wyzwaniem jest stawienie czoła sytuacjom, które wywołują lęk, co może być bardzo trudne bez odpowiedniego wsparcia i narzędzi.
Redaktor: Jak ważna jest rola rodziny i przyjaciół w wsparciu osoby z fobią społeczną?
Natalia Sarasvati: Wsparcie ze strony rodziny i przyjaciół jest niezwykle ważne. Zrozumienie, cierpliwość i akceptacja mogą znacznie przyczynić się do poprawy samopoczucia osoby z fobią społeczną. Ważne jest, aby rodzina i przyjaciele byli informowani o tym, jak mogą pomóc i co robić, aby nie pogorszyć sytuacji.
Redaktor: Jakie są najważniejsze rzeczy, które powinny wiedzieć osoby starające się pomóc komuś z fobią społeczną?
Natalia Sarasvati: Najważniejsze jest, aby nie wywierać presji na szybkie „pokonanie” fobii. Proces leczenia wymaga czasu i cierpliwości. Ważne jest również, aby nie bagatelizować ich obaw i uczuć. Wspieranie w małych krokach, celebrując każdy sukces, może być bardzo pomocne.
Redaktor: Jakie są długoterminowe efekty leczenia fobii społecznej?
Natalia Sarasvati: Długoterminowe efekty leczenia mogą być bardzo pozytywne. Wiele osób doświadcza znaczącej poprawy w zdolności do radzenia sobie z sytuacjami społecznymi i ogólnym poczuciu samopoczucia. Chociaż fobia społeczna może być wyzwaniem, odpowiednie leczenie może prowadzić do trwałej zmiany.
Redaktor: Czy istnieją jakieś nowe badania lub terapie, które wydają się obiecujące w leczeniu fobii społecznej?
Natalia Sarasvati: Tak, w ostatnich latach pojawiło się wiele badań skupiających się na różnych aspektach fobii społecznej, w tym na zastosowaniu rzeczywistości wirtualnej do terapii ekspozycyjnej i na wykorzystaniu terapii opartych na uważności. Te nowe podejścia wydają się obiecujące, ale wymagają dalszych badań.
Redaktor: Dziękuję za ten wnikliwy wywiad. Czy jest coś, co chciałaby Pani dodać na koniec?
Natalia Sarasvati: Chciałabym podkreślić, że fobia społeczna jest stanem, który można skutecznie leczyć. Zachęcam wszystkich, którzy się z nią zmagają, do szukania pomocy. Pamiętajcie, że nie jesteście sami, a pomoc specjalisty może być pierwszym krokiem do lepszego życia.
Redaktor: Jakie znaczenie ma zdrowy styl życia w leczeniu fobii społecznej?
Natalia Sarasvati: Zdrowy styl życia może mieć duży wpływ na ogólną zdolność do radzenia sobie z lękiem. Regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta, odpowiednia ilość snu i unikanie nadmiernego spożycia alkoholu czy innych substancji mogą znacząco poprawić samopoczucie. To wszystko wspiera ogólne zdrowie psychiczne i może pomóc zmniejszyć objawy fobii społecznej.
Redaktor: Czy fobia społeczna może wrócić po leczeniu?
Natalia Sarasvati: Tak, jak w przypadku wielu zaburzeń psychicznych, istnieje ryzyko nawrotu. Dlatego tak ważne jest kontynuowanie praktyk i strategii radzenia sobie, które zostały wypracowane podczas terapii, nawet po zakończeniu leczenia. Regularne sesje przypominające z terapeutą mogą również pomóc w utrzymaniu postępów.
Redaktor: Jakie są najważniejsze przesłania, które chciałaby Pani przekazać osobom cierpiącym na fobię społeczną?
Natalia Sarasvati: Przede wszystkim chcę powiedzieć, że nie jesteście sami i że wasze uczucia są ważne. Fobia społeczna jest trudna, ale z odpowiednią pomocą można nauczyć się ją kontrolować i żyć pełniejszym życiem. Zachęcam do poszukiwania wsparcia i otwarcia się na możliwość leczenia. Pamiętajcie, że prośba o pomoc jest znakiem siły, a nie słabości.
Redaktor: Jakie są pierwsze kroki, które powinna podjąć osoba podejrzewająca u siebie fobię społeczną?
Natalia Sarasvati: Pierwszym krokiem jest uświadomienie sobie problemu i zgłoszenie się po pomoc. Może to być rozmowa z lekarzem rodzinnym, który może skierować na odpowiednie badania lub bezpośredni kontakt ze specjalistą w dziedzinie zdrowia psychicznego. Ważne jest, aby wybrać terapeutę, z którym czujecie się komfortowo.
Redaktor: Jakie są największe mity dotyczące fobii społecznej?
Natalia Sarasvati: Jednym z największych mitów jest to, że fobia społeczna jest po prostu wynikiem bycia nieśmiałym i że można ją przezwyciężyć samemu, „wystarczy trochę się wysilić”. Inny mit to przekonanie, że fobia społeczna dotyczy tylko interakcji z dużymi grupami ludzi, podczas gdy w rzeczywistości może dotyczyć nawet jedna-na-jeden interakcji.
Redaktor: Czy są jakieś dodatkowe zasoby, które mogą pomóc osobom z fobią społeczną?
Natalia Sarasvati: Istnieje wiele zasobów online, takich jak fora wsparcia, artykuły i kursy, które mogą pomóc osobom z fobią społeczną. Dodatkowo, wiele organizacji oferuje bezpłatne lub niskokosztowe usługi, które mogą być pomocne. Ważne jest, aby pamiętać, że każda osoba jest inna, więc to, co działa dla jednej osoby, niekoniecznie będzie skuteczne dla innej.
Redaktor: Czy istnieją jakieś konkretne ćwiczenia lub techniki, które osoby z fobią społeczną mogą praktykować w domu?
Natalia Sarasvati: Tak, istnieje kilka technik, które mogą być praktykowane w domu. Proste ćwiczenia oddechowe mogą pomóc w zarządzaniu nagłymi atakami lęku. Ćwiczenia z ekspozycji, takie jak stopniowe wystawianie się na sytuacje społeczne, mogą również pomóc. Dodatkowo, techniki relaksacyjne, takie jak joga czy medytacja, mogą przyczynić się do ogólnego zmniejszenia poziomu stresu.
Redaktor: Jakie są najczęstsze przeszkody w leczeniu fobii społecznej i jak można je pokonać?
Natalia Sarasvati: Najczęstszą przeszkodą jest lęk przed rozpoczęciem leczenia i obawa przed stawianiem czoła trudnym emocjom i sytuacjom. Kluczem do pokonania tych przeszkód jest stopniowe podejście i budowanie poczucia bezpieczeństwa w terapii. Ważne jest, aby pracować z terapeutą, który rozumie te obawy i potrafi dostosować tempo leczenia do potrzeb pacjenta.
Redaktor: Czy osoby z fobią społeczną mogą skutecznie funkcjonować w miejscu pracy? Jakie strategie mogą im w tym pomóc?
Natalia Sarasvati: Osoby z fobią społeczną mogą skutecznie funkcjonować w pracy, choć może to wymagać dodatkowego wsparcia i strategii radzenia sobie. Ważne jest, aby pracodawcy byli świadomi problemu i dostosowali środowisko pracy, aby było bardziej wspierające. Strategie mogą obejmować proste rzeczy, takie jak przerwy na oddech, jak również bardziej złożone, takie jak dostosowanie obowiązków zawodowych do indywidualnych potrzeb.
Redaktor: Jak ważna jest samoakceptacja w procesie leczenia fobii społecznej?
Natalia Sarasvati: Samoakceptacja jest niezwykle ważna. Proces leczenia często obejmuje pracę nad akceptacją własnych uczuć, myśli i reakcji, a także akceptację samego siebie jako osoby zmagającej się z fobią społeczną. Budowanie samoakceptacji może pomóc zmniejszyć wewnętrzny lęk i presję, co jest kluczowe w pokonywaniu fobii społecznej.
Redaktor: Jakie są najważniejsze przesłania, które chciałaby Pani przekazać osobom wspierającym kogoś z fobią społeczną?
Natalia Sarasvati: Najważniejsze to zrozumieć, że fobia społeczna jest realnym zaburzeniem, a nie wyborem. Osoby wspierające powinny okazywać cierpliwość, zrozumienie i empatię. Ważne jest, aby nie wywierać presji ani nie bagatelizować uczuć osoby zmagającej się z fobią. Wspieranie drobnych postępów i aktywne słuchanie mogą mieć ogromne znaczenie.
Redaktor: Dziękuję za ten wnikliwy i obszerny wywiad. Czy jest coś jeszcze, co chciałaby Pani dodać na zakończenie?
Natalia Sarasvati: Chciałabym przypomnieć każdemu, kto zmaga się z fobią społeczną, że pomoc jest dostępna i że leczenie może przynieść znaczną poprawę w życiu. Nie bójcie się szukać pomocy i pamiętajcie, że każdy ma prawo do szczęścia i spełnienia, niezależnie od swoich wyzwań.
